طرف مقابل را در انتخاب راه حل مشاركت دهید
نویسنده: ویلیام یوری
یکی از اشتباهات رایج در مذاکره این است که به طرف مقابل اعلام کنید که شما راه حل مشکل را یافته اید. برنامه ریزان شهری بدون وارد کردن ساکنان محل در فرآیند بررسی و انتخاب مکان جدید، طرح دفع زباله را اعلام می کنند، در جواب هم تعدادی از گروه های شهروندی در مقابله با این طرح بسیج می شوند.
در مورد شما هم اگر طرف مذاکره کننده مقابلتان در تشکیل پیشنهاد نقشی نداشته باشد با پیشنهاد شما مخالفت خواهد کرد. مذاکره تنها یک تکنیک حل مشکلات نیست بلکه فرآیند دیپلماتیکی است که طرفین باید با مشارکت هم مفاد یک توافق را به اتفاق هم بنویسند. خود فرآیند مذاکره به همان اندازه نتیجه مذاکره مهم است. شما ممکن است از طولانی شدن روند مذاکره کلافه شوید، اما به یاد داشته باشید که مذاکره مانند یک آیین و مراسم می ماند، مذاکره آیین مشارکت است. افراد وقتی باهم درگیر یک مساله می شوند دیدگاهشان تغییر می کند. آنها ممکن است در مواردی کوتاه بیایند که در شرایط عادی هیچ گاه این انعطاف را به خرج نمی دادند. آنها ممکن است نسبت به ایده هایی که قبلابا آن مخالفت می کردند با مسالمت بیشتری برخورد کنند. هر چه ایده های خود را بیشتر مطرح می کنند، نتیجه مذاكره را بیشتر متعلق به خود می دانند.
ایده های آنها را جویا شده و آن را مبنا قرار دهید
یکی از بزرگ ترین وسوسه های مذاکره جواب دادن است. جواب اینکه چطور طرف مقابل می بایست مساله را حل کند. بیان اینکه چرا راه حل شما بهترین گزینه است. نیوهارت موضوع حساس انتخاب نام جدید شرکت را طی یک پیش نویس بیانیه مطبوعاتی به وایمن اعلام کرد و از این راه به او گفت که نام جدید شرکت قرار است یونیورسال میدیا باشد. به همین خاطر، جای تعجب ندارد كه مذاكره شكست خورد. مذاکره بیشتر در مورد پرسیدن است تا جواب دادن. ساده ترین راه وارد کردن طرف مقابل به موضوع، سوال در مورد ایده های او است.
شما به محض آنکه متوجه ایده های طرف مقابل شدید، می بایست آنها را مبنا قرار دهید. البته این به معنای پذیرش تمام و کمال آن ایده ها نیست. بلکه به معنای تایید آن ایده هایی است که به نظر شما از همه سازنده تر هستند. با آنها شروع کنید و در مسیر دلخواه خود حرکت کنید. اگر شما به رییس خود بگویید: «بر مبنای ایده شما، چنانچه ما…؟» یا اینکه «من این ایده را از میان صحبت های شما در جلسه چند روز قبل گرفتم که…» یا «پیرو بحث های امروز صبحمان، به نظرم آمد که…» مطمئنا تغییر موضع برای او آسان تر خواهد بود. به طرف مقابل نشان دهید که چگونه پیشنهاد شما منبعث از ایده های آنها یا در ارتباط با آن است.
مبنا قرار دادن ایده های طرف مقابل، به معنای دست کم شمردن ایده های خودتان نیست. بلکه به معنای ساختن پلی از طرز فکر آنها به سوی تفکرات خودتان است. راهب بزرگ قرن هفدهم میلادی را به یاد داشته باشید که پاپ اعظم در مورد او گفت: «وقتی گفت وگوی ما شروع می شد، او همیشه پیرو نظریات من بود و هنگامی که پایان می یافت من پیرو نظریات او بودم.»
انتقادات سازنده طرف مقابل را جویا شوید
با فراخواندن انتقادات سازنده طرف مقابل آنها را درگیر توسعه ایده های خود کنید. حتما تاکید کنید جواب بلی یا خیر از آنها نمی خواهید بلکه تنها خواستار نظرشان هستید. با پرسیدن سوال هایی با محوریت حل مشکل ابراز نظرهای سازنده را تشویق نمایید؛ پرسش هایی چون «این روش، کدام یک از خواسته های شما را تامین نمی کند؟» و «آیا راهی هست که ما آن را برای شما بهتر کنیم در حالی که برای طرف ما بدتر نشود؟». وقتی شما پیشنهادهای آنها را به دست آوردید تلاش کنید تا پیش نویس متنی را به اتفاق هم تهیه نمایید که هم حاوی ایده های آنها باشد و هم دربرگیرنده ایده های شما. بعد آن را با طرف مقابل دوباره مرور كنید و نظرات جدیدشان را جویا شوید. در یک مذاکره چند جانبه آن را به تمامی طرف های درگیر نشان دهید و از پیشنهادهای شان استقبال کنید. بعد پیش نویس را باز نویسی کنید و انتقادات بیشتری را جویا شوید. به تدریج شما اجماع ایجاد خواهید کرد. این فرآیند شبیه به دیوار چین است، شما یک آجر می گذارید و آنها هم یک آجر می گذارند بعد رییس آنها یک ردیف می چیند و سپس رییس شما یک ردیف آجر می چیند. هر کس که در این فرآیند مشارکت می کند فکر می کند که توافق نامه را خودش نوشته است.
یک گزینه پیشنهاد دهید
اگر طرف های مقابل از ارائه دیدگاه های خود و یا انتقادهای شان امتناع می کنند سعی کنید تا با پیش قدم شدن و ارائه یک گزینه محتمل آنها را درگیر کنید. به عنوان نمونه، اگر آنها با شما صحبت نمی کنند، در مورد یک تصمیم گیری جزئی از آنها بپرسید: «آیا سه شنبه ساعت ۳ بعد از ظهر برای شما بهتر است یا چهارشنبه ساعت ۳ بعد از ظهر؟» و «شما ترجیح می دهید در دفتر من ملاقات کنیم یا در محل کار شما؟»
اگر آنها از بررسی گزینه ها برای خروج از بن بست امتناع می کنند فهرستی از راه حل های جایگزین به آنها ارائه دهید تا انتخاب کنند. اگربه عنوان مثال بر سر توافق روی قیمت به بن بست رسیده اید می توانید بگویید: «ما می توانیم اختلاف بین قیمت درخواستی شما و رقم پیشنهادی خودمان را با دعوت یک کارشناس بی طرف ارزیابی کنیم، یا اینکه من می توانم تفاوت قیمت را با ارائه یکی از دارایی های غیرمنقول خود جبران کنم اینکه می توانم اقساط پرداختی را طولانی تر کنم. شما کدام روش را ترجیح می دهید؟» ممکن است برای طرف مقابل انتخاب بین گزینه های پیشنهادی الف، ب و ج آسان تر باشد تا ابداع گزینه از طرف خودشان.
فرآیند همکاری با طرف رقیب می تواند بسیار طولانی و رنج آور باشد، ولی متقابلاثمرات آن هم بسیار بزرگ خواهد بود. ضرب المثل چینی را به یاد آورید: «اگر به من بگویی، ممکن است گوش کنم. اگر به من آموزش دهی، ممکن است یاد بگیرم. اگر مرا درگیر کنی آن را انجام می دهم.»