شرکت فابزر – بزرگترین شرکت داروسازی جهان
شرکت فایزر (Pfizer) بزرگترین شرکت داروسازی جهان از لحاظ فروش است. این شرکت که دفتر مرکزی آن در نیویورک و مرکز تحقیقات آن در کانتیکت قرار دارد، به تولید داروهایی نظیر لیپیتور (برای کاهش کلسترول خون)، لایریکا (برای دردهای عصبی) و دیفلوکان (ضدقارچ) میپردازد.
در دهه 1840 یك شیمیدان آلمانی به نام «چارلز فایزر» و یك قناد آلمانی به نام «چارلز ارتارت» در حین مهاجرت به آمریكا با یكدیگر آشنا شدند و چند سال بعد یعنی در سال 1849 شركت Charles pfizer & Co را برای تولید مواد شیمیایی از جملهتركیبات ید، اسید سیتریك و اسید بوریك تاسیس كردند.
مطالعات و تلاش آنها موجب رشد و تعالی تكنولوژی تخمیر و تولید اسید سیتریك در مقادیر زیاد شد. از جمله موفقیتهای اولیه فایزر و ارتارت، داروی «سانتونین» بود كه هنوز هم در درمان كرمهای انگل بدن موثر میباشد.
به دنبال كشف پنیسیلین در سال 1928 توسط الكساندر فلمینگ، چگونگی آن در مقادیر زیاد مورد بحث قرار گرفت و چندین دانشمند از انگلستان برای تحقیق در این زمینه به آمریكا آمدند.
فایزر در سال 1941 كلیه امكانات خود از جمله مخازن بزرگ تخمیر مورد استفاده برای تولید اسید سیتریك را در اختیار پروژه تولید پنیسیلین قرار داد. فایزر پنیسیلین تهیه شده را برای درمان مجروحین جنگ جهانی دوم به مناطق جنگی صادر میكرد.
بهرغم محدودیتهای اعمال شده توسط آمریكا در زمان جنگ جهانی دوم، فایزر بخشی از تولید پنیسیلین خود را روانه بازار مصرف كرد تا سایر بیماران نیز از اثرات سودمند آن بهرهمند شوند. پس از اتمام جنگ و با رفع محدودیتهای قبلی، فایزر به تولید هر چه بیشتر پنیسیلین اهتمام ورزید و به زودی به بزرگترین تولید كننده پنیسیلین جهان ( 50 درصد نیاز بازار جهانی دارو ) تبدیل شد.
با تولید پنیسیلین توسط شركتهای متعدد و رقابت قیمتی به وجود آمده فایزر كمكم علاقه به تولید پنیسیلین را از دست داد و تحقیقات خود را متوجه تولید سایر آنتیبیوتیكها و اقلام دارویی دیگر نمود.
در دهههای 1940 و 1950، فایزر آنتیبیوتیكهای معروف دیگری از جمله تتراسایكلین وترامایسین (اكسی تتراسایكلین) را تولید و عرضه كرد. تتراسایكلین اولین آنتیبیوتیك وسیعالطیف تهیه شده با روشهای مصنوعی است.
فایزر برای فروش ترامایسین تبلیغات بسیار زیادی كرد و بر خلاف روال مرسوم به فروش مستقیم داروی خود به بیمارستانها و داروخانهها روی آورد كه این امر مخالفتهای زیادی را برانگیخت. این مساله تا حدی مهم بود كه «هنری ولش» كارشناس عالیرتبه FDA كه سرپرست بخش آنتیبیوتیكها بود، مورد اتهام واقع شد و نهایتا باعث تغییرات بنیادی در مقررات و قوانین FDA گردید.
در اواسط قرن بیستم شركت فایزر روشهای «دستکاری مولکولی» را به کار گرفت كه طی آن داروهای پرفروش سایر شركتها را مبنای مطالعات خود قرار داده و با تهیه مشتقات جدیدی که موثرتر و كمعارضهتر بودند، توانست داروهای پرفروش زیادی به بازار عرضه كند.فایزر در سال 1963 شركت داروسازی «دسیتین» را خریداری كرد كه تعدادی داروی OTC پر فروش از جمله قطره چشمی«وایزین»، داروهای ضد خارش و مسكن BenGay را تولید میكرد.
فایزر در سال 1981 داروی پیروكسیكام با نام تجاری «فلدین» را تولید كرد كه به اولین داروی پر فروش بالای یكمیلیارد دلار این شركت تبدیل شد. به دنبال آن داروهای دیگری با فروش بالای یك میلیارد دلار توسط فایزر تولید شدند كه از جمله میتوان به پروکاردیا (نفیدپین) در سال 1989، «زولفت» یا سرتالین در سال 1992 اشاره كرد. «زایترک» برای درمان حساسیت و «گلوکترول» برای درمان دیابت نوع دوم از دیگر داروهای معروف و پر فروش فایزر محسوب میشدند.
شرکت فایزر آمریکا بوده که در سال 1983 ماده اولیه دفروکسامین مزیلات را به روش سنتتیک تولید و خلوصش را بیش از نوع تخمیری اعلام کرد و از آن پس، آن را برای تولید فرآوردههای دارویی به شرکتهای دارویی مختلف میفروخت. در سال 2000 با خرید شركت وارنر ـ لامبرت فایزر كاملا متحول شد و نتیجه این خرید، فروش بسیار بالای لیپیتور بود. این شرکت در سال 2006 خط تولید ماده اولیه خود را به شرکت «اکسلا» واگذار کرد.
فایزر تنها شركتی است كه بیش از 5 دارو با فروش بیش از یك میلیارد دلار در بازار دارد، با داشتن بیش از 116 هزار کارمند در سراسر جهان، در سال گذشته میلادی درآمدی بالغ بر 50 میلیارد دلار داشته است.