ما و شبکه‌های اجتماعی

Information technology
فناوری اطلاعات13

مایکل درین، جامعه شناس انگلیسی شبکه های اجتماعی آنلاین را تاثیرگذارترین پدیده قرن می داند. این پدیده نوپا تا حدی در سطح جامعه رشد کرده که وقتی بیشتر مردم، اصطلاح اجتماعی (social) را می شنوند، ناخودآگاه یاد شبکه های اجتماعی آنلاین می افتند.
در ادامه گزارش روزنامه جام جم ، وبسایت های این شبکه ها از 20 وبسایت پربیننده در رتبه هفتم دنیا قرار دارند. برای بسیاری از کاربران، بخصوص نسل جدید ـ که به طور کامل از طریق شبکه ها با یکدیگر در ارتباط هستند ـ شبکه های اجتماعی نه فقط راهی برای برقراری تماس، بلکه یک روش زندگی است.
ویژگی های مشترکی بین 300 شبکه اجتماعی آنلاین و فعال وجود دارد. اساسی ترین ویژگی، توانایی ایجاد و به اشتراک گذاری پروفایل شخصی است. صفحه پروفایل عموما شامل یک عکس، اطلاعات شخصی مانند اسم، سن، جنس، محل زندگی و فضای اضافه برای مشخص کردن کتاب، فیلم، تفریح ها و وبسایت های مورد علاقه کاربر است.

انواع شبکه های اجتماعی
بسیاری از شبکه های اجتماعی اینترنت به شما اجازه می دهند عکس، موزیک، ویدئو و مطالب شخصی خود را روی صفحه پروفایلتان قرار دهید. در شبکه های مختلف، سطح آزادی کاربران متفاوت است. در بعضی از این شبکه ها می توانید افراد دیگر را جستجو و با آنها ارتباط برقرار کنید. ممکن است آنها ارتباط دوری در شبکه شما داشته باشند یا حتی کاملا غریبه باشند. البته زمانی اجازه دسترسی به همه اطلاعات پروفایل آنها را پیدا می کنید که آنها درخواست دوستی شما را قبول کنند و به شبکه شما ملحق شوند.
بعضی شبکه های اجتماعی که کار خود را به عنوان یک شبکه اجتماعی داخلی در مکان هایی مانند دانشگاه آغاز کرده اند، ساختار انحصاری تری دارند و بیشتر حول گروه ها می چرخند. در این شبکه ها، شما می توانید فقط دنبال افرادی بگردید که در حوزه شبکه های شما قرار گرفته باشند. این شبکه ها شامل شرکتی که در آن کار می کنید، دانشگاهی که در آن تحصیل کردید یا حتی مدرسه شما می شوند. همچنین می توانید در هزاران شبکه کوچک تر یا گروه ها که توسط کاربران ایجاد شده اند، عضو شوید.
می توانید در شبکه های اجتماعی تخصصی آنلاین که در زمینه های خاص مانند کسب و کار فعالیت می کنند، هر یک از اعضای سایت را جستجو کنید، اما زمانی به تمام اطلاعات پروفایل فرد دسترسی پیدا می کنید که او در فهرست شما قرار بگیرد. برای این منظور او باید دعوت شما را برای ملحق شدن به شبکه تان قبول کرده باشد یا برعکس. همچنین هر یک از افراد فهرست می توانند شما را به افراد دیگری که در این شبکه ها عضو هستند، معرفی کنند.

مخاطبان شبکه های اجتماعی
بیشترین طرفداران شبکه های اجتماعی را جوانان تشکیل می دهند. به همین دلیل حدود 82 درصد کاربران این شبکه ها بیست تا بیست و هفت ساله هستند. هدف بیشتر این کاربران برقراری روابط دوستانه و غیرکاری است. طبق اطلاعات یک مرکز آمار 84 درصد کاربران شبکه های اجتماعی آنلاین به این پدیده به عنوان تفریح نگاه می کنند. علاوه بر این بزرگسالان نیز در بسیاری از شبکه های اجتماعی ای عضو هستند که قبلا بیشتر جوانان در آنها فعالیت می کردند. البته بزرگسالان به عضویت در شبکه هایی که با اهداف آنها تطابق بیشتری دارد و فعالیت اقتصادی در آنها تعریف شده، تمایل بیشتری نشان می دهند. در شبکه های اجتماعی بزرگسالان، کسب و کار و موضوعات تخصصی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
شبکه های اجتماعی با موضوع کسب و کار بیش از 15 میلیون کاربر بالای سی سال دارند که نشان دهنده تمایل بزرگسالان به فعالیت هدفمند اقتصادی در این شبکه هاست. در شبکه های اجتماعی کارمحور، کاربران مواردی مانند رزومه کاری، تجارب حرفه ای و تحصیلات خود را به عنوان اطلاعات پروفایل در صفحه شخصی خود قرار می دهند. بعضی از این شبکه ها به کاربران خود اجازه می دهند عکس شان را در پروفایل شخصی قرار دهند. آنها اعتقاد دارند هدف چنین شبکه هایی چیزی غیر از اهداف شبکه های اجتماعی دیگر است. کاربران شبکه های کارمحور می توانند از طریق فهرست افراد از موقعیت های شغلی و همکاری در شرکت های معتبر مطلع شوند.

هک در شبکه های اجتماعی
وقتی از مخرب ترین پدیده دنیای دیجیتال صحبت می کنیم، یکی از اولین گزینه ها هکرها هستند. هک کردن در تعریف کلی استفاده از یک نرم افزار مخرب برای ایجاد مشکل در یک سیستم یا دزدیدن اطلاعات است، اما وقتی مردم درباره هک و شبکه های اجتماعی صحبت می کنند، به تعریف اصلی آن اشاره نمی کنند. هک کردن شبکه های اجتماعی با کمی اطلاعات فنی قابل انجام است. منظور از هک کردن در شبکه های اجتماعی یک بازی روان شناختی است که در آن بر مبنای اطلاعات پروفایل شخصی یک غریبه بتوان اعتمادش را جلب کرد. این نوع هک کردن مهندسی اجتماعی نامیده می شود. مهندسی اجتماعی از تکنیک های روانی متقاعدکننده استفاده می کند تا از ضعیف ترین عضو در سیستم امنیتی اطلاعات یعنی انسان ها بهره برداری کند.
هنگامی که مردم در شبکه های اجتماعی صفحه ای ایجاد می کنند، معمولا احتمال خطرهای امنیتی را نادیده می گیرند. هرچه از اطلاعات شخصی بیشتری در پروفایل عمومی خود استفاده کنید، هکرها راحت تر می توانند با استفاده از چنین اطلاعاتی از اعتماد شما سوءاستفاده کنند.
مزیت امنیتی عمده شبکه های اجتماعی این است که فقط دوستان یا اعضای شبکه اجازه دارند تمام اطلاعات پروفایل شخصی را مشاهده کنند. البته این زمانی کاملا موثر است که در انتخاب اعضا یا دوستان شبکه خود احتیاط لازم را به خرج داده باشید. اگر هر درخواست دوستی یا کاری را قبول کنید، این احتمال وجود دارد که یکی از آنها هکر باشد.
یکی از مشکلات شبکه های اجتماعی آنلاین این است که هیچ سیستمی برای تشخیص هویت واقعی افرادی که در آن پروفایل می سازند، وجود ندارد. در چنین شرایطی هر فردی می تواند به عنوان هکر یک پروفایل رایگان در یکی از شبکه های اجتماعی ایجاد کند و علاقه مندی هایش را مطابق هدف خود قرار دهد. اگر هدف، درخواست ارتباط را قبول کند، به طور اتفاقی هکر حتی به اطلاعات دیگر اعضای شبکه او دسترسی پیدا می کند. کلید مبارزه با مهندسی اجتماعی، آگاهی و هوشیاری است.

شبکه های اجتماعی در ایران
همان طور که گفتیم، شبکه های اجتماعی بیشتر از آن که متعلق به دنیای دیجیتال باشد، به جامعه انسانی تعلق دارد و استفاده از شبکه های اجتماعی، شیوه و سبک زندگی بسیاری از کاربران این شبکه ها را تغییر داده است. ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و آمار بالایی در استفاده از شبکه های اجتماعی دارد. در ایران از شبکه های اجتماعی بیشتر برای نوشتن و به اشتراک گذاشتن زندگی شخصی استفاده می شود و فعالیت های اقتصادی نقش کمرنگ تری میان کاربران فارسی زبان دارد.
در سال های اخیر با استقبال موج عظیمی از کاربران ایرانی برای استفاده از شبکه های اجتماعی، جریان ایجاد شبکه های اجتماعی فارسی زبان نیز به وجود آمد. اکنون تعداد زیادی شبکه اجتماعی فارسی زبان وجود دارد که بیشتر آنها رونوشت های ضعیفی از نسخه های خارجی هستند و نسبت به غول های بزرگ خارجی، کاربران اندکی دارند. این محفل های آنلاین در کنار سهولت هایی که در ایجاد ارتباط به ارمغان می آورند، نگرانی هایی را نیز برای جامعه ایرانی رقم زده اند. با توجه به ویژگی های فرهنگی ایران، بی دقتی و استفاده نادرست از این شبکه ها می تواند براحتی حریم خصوصی افراد را به خطر بیندازد. علاوه بر این خصیصه کوتاه نویسی و خلاصه نویسی در شبکه های اجتماعی باعث به وجود آمدن کلمات و ادبیات جدیدی در زبان فارسی شده که گاهی از زیبایی این زبان می کاهد. شبکه های اجتماعی مانند هر پدیده نوظهور دیگری به مراقبت و تعریف فرهنگ استفاده از آن احتیاج دارند تا از یک دستاورد مفید و کار آمد به پدیده ای شوم تبدیل نشوند